Eigen collectie

post@gerbenarts.nl


Naam Rutiel op Hematiet
Kleur Geel
Klasse TiO2
Hardheid 6,0 - 6,5
Vindplaats Brazilië, Bahia, Novo-Horizonte
Aankoopplaats Wanroij, Arts mineralen
Aankoopdatum 24-01-2009
Verkoper Arts mineralen


Rutiel

Rutiel is een veel alluviale placers en kwartaders in de vorm van zuilkristallen gevonden. Vaak werd het aangezien voor Toermalijn. In 1795 ontdekte de Duitse scheikundige M. Klapoth dat het mineraal een aanzienlijke titanium bevatte. De huidige benaming werd in 1801 voorgesteld door Abraham Gottlob Werner, een Duitse mineraloog en geoloog; ze is afgeleid van het Latijnse Rutilus (‘goudgeel’, ‘gember’). In de tijd kon niemand voorzien hoe belangrijk Rutiel zou worden als titaniumerts.

In een heel andere vorm kende men Rutiel al lang. Op veel plaatsen in de Alpen werd schitterend helder kwarts gevonden met slanke, naaldachtige, vaak dicht vervlochten kristallen erin; dit aparte netwerk gaf het overigens uniforme mineraal iets bijzonders. Eerst dacht men dat het om een speciaal soort mineraal ging, dat de naam ‘Sageniet’ kreeg. Men maakte er sierstenen van voor ringen en halskettingen, en bedacht er mooie poëtische namen als ‘Venushaar’ of fléches d’amour (‘liefdespijlen’) voor. Dat het mineraal Rutiel was, werd pas veel later vastgesteld.

De zuilkristallen van Rutiel vormen vaak een tweeling met een knip ertussen of een groep van tweelingen. Rutiel komt meestal voor in de vorm van keien, korrels of naalden. De gitzwarte variëteit van Rutiel, die rijk aan ijzer is, heet nigrien. In schitsen, in bepaalde stollingsgesteenten waarin siliciumdioxiden ontbreken, in syenieten en diorieten, en in kwartsaders in gneisen en micraschisten komt nigrien veel voor. Daar het bestand tegen verwering, wordt het ook wel in alluviale gronden afgetroffen.

In Modriach in Stiermarkten zijn prachtige Rutiel kristallen gevonden; sagenieten worden in Tirol gevonden en afzettingen van Rutiel zijn in Zwitserland (Sint-Gotthard). Tsjechië (bij Sobeslav), het zuiden van Noorwegen (de Kragreoe-afzetting is zeer rijk aan Rutiel kristallen), in Rusland (de Ilmen-keten van de Oeral) en in de Verenigde Staten (Arkansas en Georgia, waar, in het district Lincoln, volmaakte, veelzijdige kristallen van soms wel 15 centimeter worden gevonden. Ook in Brazilië zijn mooie kristallen gevonden. Rutiel is een belangrijke bron van Titanium dat in de ruimtevaart en in andere industrieën waarvoor een geavanceerde technologie vereist is, wordt gebruikt. Met ijzer vormt Rutiel een legering, ferrotitanium die de kwaliteit van staal, in het bijzonder de weerstand ervan tegen corrosie en hitte, verbeterd en er tevens voor zorgt dat het gemakkelijker te lassen is. Bekend zijn titaanwit en andere legeringen. Titanium dient ook als grondstof voor bepaalde schuurmiddelen. Rutiel bevat 61,1% titanium.

Natuurlijk Rutiel wordt zelden als edelsteen gebruikt. Meestal slijpt men het tot briljanten of carbochons om vooral de glans te doen terugkomen. Synthetisch Rutiel is een van de mooiste namaakedelstenen; in tegenstelling tot natuurlijk Rutiel is het transparant en vrij zacht.

Bron: Enceclopedie van Mineralen en Gesteenten door Jiří Kouřimský uit 1997